Choroba Alzheimera (AD) jest powszechnym zaburzeniem neurologicznym, które nieustannie postępuje i jest związane ze śmiercią komórek mózgowych i kurczeniem się mózgu (atrofią). Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną demencji, w której osoba cierpi na postępujący spadek pamięci, umiejętności społecznych, myślenia i zachowania. Z czasem osoba dotknięta AD nie będzie już w stanie wykonywać żadnych codziennych czynności życiowych i będzie wymagać przyjęcia do ośrodka opieki długoterminowej. Najwcześniejsze objawy choroby Alzheimera obejmują zapominanie niedawnych wydarzeń, ale wraz z upływem czasu dana osoba będzie miała poważne problemy z pamięcią, najprawdopodobniej rozwinie problemy z zachowaniem, a na koniec straci zdolność do wykonywania codziennych czynności, takich jak ubieranie się, jedzenie, chodzenie do łazienki itp. Naukowcy dogłębnie zbadali tę chorobę i wykorzystali obrazowanie medyczne oraz badania autopsyjne, aby określić, która część mózgu jest dotknięta chorobą Alzheimera, a dokładniej, która część układu nerwowego jest dotknięta chorobą Alzheimera.

Mózg w chorobie Alzheimera

Mózg jest najbardziej złożonym organem w organizmie, składającym się z miliardów wyspecjalizowanych neuronów, które odgrywają rolę w przetwarzaniu i przekazywaniu sygnałów elektrycznych i chemicznych. Sygnały te przekazują wiadomości między różnymi częściami mózgu, który następnie kontroluje wszystkie zmysły, ruch mięśni, zachowanie, pamięć i wiele innych funkcji. Neurony są delikatne i podatne na urazy. Na przykład u pacjenta z udarem mózgu neurony mogą szybko obumrzeć z powodu braku tlenu. U pacjenta z miażdżycą neurony mogą obumierać z powodu ograniczenia składników odżywczych. U pacjenta z nowotworem neurony mogą być uciskane przez powiększającą się masę. Po wystąpieniu uszkodzenia neuronów powrót do zdrowia nie zawsze jest możliwy, zwłaszcza u osób dorosłych i starszych. Nawet jeśli nastąpi powrót do zdrowia, nigdy nie jest on całkowity i może trwać miesiące lub lata. U większości pacjentów z uszkodzeniem neuronów występuje pewien rodzaj pozostałej niepełnosprawności.

Co dzieje się z mózgiem w chorobie Alzheimera?

Jedną z uniwersalnych cech choroby Alzheimera jest to, że część mózgu dotknięta chorobą Alzheimera kurczy się (zanika). Dzieje się tak, ponieważ neurony z nieznanego powodu zaczynają obumierać, a wraz z postępem choroby dochodzi do większej utraty neuronów i zmniejszenia objętości mózgu. Mimo że kurczenie się mózgu występuje normalnie wraz z wiekiem, w przypadku choroby Alzheimera jest ono znacznie bardziej znaczące.

Jakie nerwy są dotknięte chorobą Alzheimera?

Początkowo utrata nerwów w chorobie Alzheimera prowadzi do utraty pamięci krótkotrwałej, która jest przetwarzana w hipokampie i korze śródwęchowej (płat skroniowy). W miarę postępu choroby dochodzi do uszkodzenia nerwów w płacie czołowym, które odgrywają rolę w ocenie, zachowaniu i inteligencji. Jeśli dana osoba ma problemy językowe, dotyczy to płata ciemieniowego.

Ostatecznie dochodzi do uszkodzenia nerwów w każdym obszarze mózgu. Niestety, obecnie nie dysponujemy żadną techniką obrazowania, która mogłaby wykryć bardzo wczesną utratę nerwów u pacjentów z chorobą Alzheimera. Dopiero po utracie co najmniej 10-20% neuronów techniki obrazowania mogą zidentyfikować utratę nerwów. Utrata nerwów w chorobie Alzheimera jest nieodwracalna.

Jakie typowe zmiany zachodzą w mózgu pacjentów z chorobą Alzheimera?

Badania autopsyjne ujawniają, że w mózgu pacjentów z chorobą Alzheimera zachodzi szereg zmian biochemicznych i komórkowych. Większość z tych zmian można uwidocznić jedynie podczas mikroskopii wykonywanej po śmierci i obejmują one następujące elementy:

 

  1. Blaszki amyloidowepowstają z białka, które znajduje się w przestrzeni między nerwami. Zidentyfikowano kilka rodzajów białek amyloidowych, a jedna z ich form, zwana beta-amyloidem 42, jest uważana za szkodliwą. U pacjentów z chorobą Alzheimera wysoki poziom tego białka amyloidowego występuje w postaci grudek lub blaszek, które zaburzają funkcjonowanie nerwów. Obecnie lekarze mogą zidentyfikować pacjentów, u których rozwijają się grudki amyloidu za pomocą skanu PET, ale niestety nie u wszystkich pacjentów z chorobą Alzheimera początkowo rozwijają się te grudki. Niedawno opracowano terapię rozpuszczania grudek amyloidu, która jest obecnie przedmiotem dalszych badań.
  2. Inną klasyczną cechą choroby Alzheimera jest obecność splątków neurofibrylarnych. Te nieprawidłowe nagromadzenia powstają z białka zwanego tau, które znajduje się wewnątrz nerwów. Białko tau normalnie odgrywa rolę w transporcie cząsteczek i składników odżywczych oraz stabilizuje neuron. W chorobie Alzheimera, z nieznanych przyczyn, białko tau zaczyna zlepiać się i tworzyć splątki wewnątrz neuronów. Sploty te blokują transport składników odżywczych i uniemożliwiają komunikację chemiczną między neuronami. Większość splątków białka tau występuje w obszarze mózgu związanym z pamięcią. Obecnie naukowcy opracowują leki i szczepionki zapobiegające powstawaniu splątków tau.
  3. Obecne badania pokazują, że w chorobie Alzheimera występuje stan przewlekłego zapalenia, który powoduje ciągłe gromadzenie się toksycznych zanieczyszczeń. W normalnych warunkach komórki mózgowe mogą usuwać te zanieczyszczenia, ale w przypadku przewlekłego stanu zapalnego komórki mózgowe są przytłoczone ilością zanieczyszczeń. Lek Sargramostim jest oceniany pod kątem leczenia przewlekłego stanu zapalnego u pacjentów z chorobą Alzheimera.
  4. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że może istnieć związek między zdrowiem serca i mózgu. Badania populacyjne wskazują, że w społecznościach o wysokiej częstości występowania chorób serca i naczyń krwionośnych występuje również wysoka częstość występowania choroby Alzheimera i demencji. I odwrotnie, społeczności, które wykazują oznaki zdrowego serca, mają zwykle niskie ryzyko choroby Alzheimera. Uważa się, że łącznikiem między nimi jest choroba naczyń krwionośnych. Kiedy w naczyniach krwionośnych rozwija się miażdżyca, problem nie jest zlokalizowany wyłącznie w sercu, ale znany jest również z wpływu na naczynia krwionośne w mózgu. Gdy naczynia te są zatkane blaszkami tłuszczowymi, mogą one uniemożliwić dystrybucję tlenu i innych ważnych składników odżywczych do tkanek mózgu. Zjawisko to jest dobrze znane u osób z udarem mózgu i uważa się, że podobny scenariusz występuje w chorobie Alzheimera. Ponadto, gdy naczynia krwionośne w mózgu są zablokowane, mogą nie być w stanie usunąć toksycznych zanieczyszczeń, takich jak splątki neurofibrylarne i blaszki amyloidowe. Dlatego obecnie pracownicy służby zdrowia zalecają, aby jednym ze sposobów zapobiegania demencji było zdrowe serce, co oznacza regularne ćwiczenia, zdrową, dobrze zbilansowaną dietę, zaprzestanie palenia, kontrolowanie poziomu cukru i cholesterolu we krwi oraz zapewnienie, że ciśnienie krwi mieści się w normalnych granicach.

WNIOSKI

Lekarze i naukowcy bardzo ciężko pracują nad ustaleniem, na jaką część mózgu lub części mózgu wpływa choroba Alzheimera. Istotną kwestią jest również odpowiedź na pytanie, na jaką część układu nerwowego wpływa choroba Alzheimera. Neurony są głównymi graczami w centralnym układzie nerwowym.